Typografia – co to jest?

Typografia ma wiele definicji. Poszukiwania znaczenia tego słowa można rozpocząć od dziedziny tradycyjnego druku. Typografia może oznaczać sposób stosowania czcionek drukarskich lub układu graficznego zadrukowywanej strony. Współcześnie to pojęcie odnosi się również do layoutów, czyli sposobów zagospodarowania np. stron WWW. Typografia to również sztuka użytkowa zajmująca się estetyczną i praktyczną stroną szaty graficznej publikacji.

Warto dodać, że w dzisiejszym świecie typografia nie odnosi się jedynie do tradycyjnych metod druku. Przenika również do cyfrowych przestrzeni, takich jak aplikacje mobilne czy interaktywne platformy internetowe. Typografia stała się kluczowym elementem projektowania interfejsów użytkownika, gdzie dobór odpowiednich fontów i przestrzeni między znakami wpływa na czytelność
i doświadczenie użytkownika podczas korzystania z aplikacji.

Najczęściej jednak typografią nazywa się ogół zasad i wytycznych, dotyczących projektowania znaków pisarskich (zarówno tradycyjnych czcionek jak i komputerowych fontów). Typografia zajmuje się relacjami pomiędzy poszczególnymi znakami drukarskimi: na przykład literami, cyframi, znakami interpunkcyjnymi, oraz pomiędzy ich grupami np. wierszami, kolumnami czy akapitami.

Typografia to nie tylko sztuka wybierania odpowiednich liter. Dla profesjonalistów, takich jak zespół
w Fesido, każda decyzja typograficzna ma głębsze znaczenie. Na przykład przy projektowaniu strony internetowej dla dużego e-sklepu istotne jest, aby odpowiednio dostosować wielkość i styl fontu do różnych urządzeń – od komputerów stacjonarnych po smartfony. Zespół Fesido korzysta z zaawansowanych narzędzi i testów A/B, aby dopasować typografię do potrzeb użytkowników, zwiększając tym samym czytelność i konwersję na stronie.

Wspólne zasady

Wiemy jednak, że w różnych zakątkach świata ludzie posługują się różnymi alfabetami.  Nam najbliższy 'alfabet łaciński’ jest opisany przez inne zasady niż na przykład alfabet grecki. Mimo to, odmiany alfabetu łacińskiego stosowane przez różne języki mogą również różnić się od siebie interpunkcją, niestosowaniem wybranych liter lub użyciem liter nieobecnych np. w języku polskim. Reguły każdej
z odmian dostosowywane są do gramatyki i grafiki danego języka. Często jednak mają wspólne podstawy.

Wyrafinowana sztuka

Dobry typograf to fachowiec! Dostrojone liternictwo może ułatwić lub celowo utrudnić proces czytania. Odpowiedni dobór kroju może sprawić, że czytanie stanie się czystą przyjemnością. Specyficzny krój pisma, jego odmiana, stopień czy właściwe odstępy mogą podkreślić intencje autora i wyrazić to, co niedopowiedziane. Na przykład, zastosowanie dużych liter i szerokiego odstępu między wyrazami może budować poczucie przestrzeni i otwartości, natomiast mniejsze, ściśnięte litery mogą sprawiać wrażenie intymności lub nawet napięcia.

Obecnie mamy do dyspozycji więcej krojów niż kiedykolwiek wcześniej. Podstawy typografii są kluczowe, aby móc w pełni wykorzystać te zasoby. Warto poznać chociaż najważniejsze zasady, by dobór kroju pisma nie był przypadkowy, a wynikający ze świadomej decyzji. Pamiętaj, że niuanse są szczególnie ważne w branżach, gdzie komunikacja wizualna musi działać na podświadomość odbiorcy – na przykład w reklamach luksusowych produktów, gdzie typografia odgrywa kluczową rolę
w budowaniu prestiżowego wizerunku.

Typografia odgrywa ważną rolę nie tylko w książkach czy gazetach, ale również w świecie cyfrowym. Co to jest typografia w kontekście projektowania stron internetowych? To kluczowy element decydujący o wygodzie użytkownika i odbiorze treści. Typografowie muszą brać pod uwagę nie tylko estetykę, ale także funkcjonalność, optymalizując wybór kroju pisma pod kątem różnych urządzeń, takich jak smartfony czy tablety.

Odpowiednia typografia – co to znaczy dla naszych klientów?

Warto wspomnieć o konkretnych przykładach. Jednym z projektów, nad którym pracował zespół Fesido, była kampania rebrandingowa dużej firmy. Odpowiedni dobór kroju pisma, który musiał być czytelny zarówno na billboardach, jak i w wersji mobilnej strony internetowej, wymagał testów
i dopasowania do różnych warunków wyświetlania. W efekcie projekt okazał się wielkim sukcesem,
a nowa identyfikacja wizualna firmy zyskała uznanie nie tylko w branży, ale i wśród klientów.

Składowe składu tekstu

Żeby opanować podstawy, nie trzeba zagłębiać się w tajniki funkcjonowania wybranego programu graficznego. Wystarczy wyobrażenie o tym, jak działała ruchoma czcionka, wynaleziona około 1450 roku przez Johannesa Gutenberga.  Znalazł sposób obudowania każdej litery w prostokącie, tak by było je łatwiej przenosić. Zastanowił się, jak te prostokątne pudełka współdziałają między sobą. Każdy ustęp składa się z elementów czerni i bieli oraz znaków i świateł.

Ruchoma czcionka była rewolucją w dziedzinie druku, ale współczesne programy graficzne, takie jak Adobe InDesign czy Photoshop, oferują typografom jeszcze większą swobodę w projektowaniu układu tekstu. Profesjonaliści, korzystający z zaawansowanych narzędzi, takich jak kerning, tracking czy leading, mogą precyzyjnie kontrolować odstępy między literami i liniami, co ma bezpośredni wpływ na ostateczny odbiór treści. Praca zespołu Fesido w tym zakresie opiera się na szczegółowych analizach, co pozwala na tworzenie projektów, które nie tylko wyglądają dobrze, ale także są optymalnie dostosowane do medium, na którym będą prezentowane.

Czarne litery łączą się w słowa, następnie w wiersze, akapity itd. Białe elementy to wszystko to, co dopełnia czarne pola. Biała przestrzeń wewnątrz znaków to światło wewnętrzne, punca lub oko. Przestrzeń pomiędzy literami to światło międzyliterowe, odstępy między wyrazami to światło międzywyrazowe i dalej pola między wierszami (linijkami) tekstu to odstępy międzywierszowe. Proste, prawda?

Światło międzyliterowe można podzielić tak, by jego granica stała się krawędzią prostokąta, w którym była umieszczana litera. Ten obszar, nazywamy polem znaku. Składa się na nie światło wewnętrzne, światło międzyliterowe i odstęp międzywierszowy. Szerokość pola znaku zależy od kształtu litery
(np. M jest dużo szersze niż I), ale jego wysokość jest stała. Dzięki temu podejściu dzisiaj możemy traktować pismo w sposób modułowy. Pola pojedynczych znaków tworzą niewidoczną strukturę całych akapitów.

Po co stosować typografię?

Czytanie to złożony proces. Typografowie, projektując nowe kroje pisma i składając teksty, biorą pod uwagę preferencje, tradycje i przyzwyczajenia czytelników. Jeśli w Polsce czytamy od lewej do prawej strony, tekst złożony w odwrotnym kierunku raczej nie będzie przejrzysty i utrudni odbiór treści. Można oczekiwać, że wzrok czytających będzie gładko przesuwał się po kolejnych wierszach. Raczej niewielu odbiorców wolałoby, by struktura tekstu wymuszała ciągłe 'skakanie’ po stronie to mogłoby być męczące!

Ważnym aspektem stosowania typografii w profesjonalnych projektach jest wi,ec dostosowanie tekstu do oczekiwań odbiorców. Na przykład, w przypadku projektowania materiałów edukacyjnych dla dzieci, typografowie muszą zadbać o czytelność i prostotę. W tym przypadku zespół Fesido przygotował interaktywne podręczniki, w których zastosowano duże, kolorowe litery, a odstępy między wyrazami i wierszami były większe niż standardowo. Dzięki temu młodzi czytelnicy łatwiej przyswajali materiał, a całość była przyjazna i zachęcająca do nauki.

Typografowie nie skupiają się wyłącznie na znaczeniu zapisanych wyrazów. Starają się patrzeć na nie, widząc tekst, a nie czytając go. Wszystkie wspomniane wcześniej czynniki i odstępy decydują o tym, co znajdzie się w polu ostrego widzenia czytelnika. Wszystko to może zaburzyć integralność tekstu lub zbić go tak ciasno, że ciężko wyodrębnić w nim osobne wyrazy.

Typografia ma za zadanie ułatwić przyswojenie czytanych treści. Może podświadomie działać na nasze emocje. Czytając ściśnięty tekst, być może lepiej utożsamimy się z poirytowanym bohaterem powieści. Wielkie litery zwracają uwagę, i czytając COŚ TAKIEGO wydaje nam się, że słyszymy to
w głowie głośniej, jakby wykrzyczane. Odpowiednie ustawienia, które trzeba po prostu wyczuć, nadają tempo czytania tekstu. Wybór prawidłowych ustawień wymaga doświadczenia i przychodzi z czasem.

Typografia obejmuje wiele zagadnień, z których duża część może wydawać się skomplikowaną tajemną wiedzą. Specjalistyczne nazewnictwo, operowanie drobnymi jednostkami, niewidoczne struktury… To wszystko przyczynia się do tego, że typografię łatwo zdefiniować jako sztukę! Ten zbiór zasad znajduje odniesienie na każdym kroku naszego życia. Pismo jest wszędzie!

Typografia to nie tylko nauka o znakach, ale także sztuka nadawania im znaczenia poprzez odpowiednie rozmieszczenie i proporcje. W rękach profesjonalistów, takich jak zespół Fesido, każdy projekt typograficzny staje się czymś więcej niż zwykłym zapisem słów – staje się opowieścią, która wpływa na czytelnika i jego emocje.

Jak oceniasz skład tego tekstu? Dobrze się go czytało? Spróbuj odnieść się do wspomnianych wyżej odstępów i zadecyduj, co jako wprawiony typograf mógłbyś zrobić inaczej! Rozejrzyj się! 🙂